Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Pūngao puia – ngā motika wai māori

Kāore te iwi Māori i hoko i ō rātou awa, roto, hāwai, tae atu ki ō rātou motika wai.

Kia heke te ua ka tau ki roto i a Papatūānuku. I ngā wāhi puia ka pā te wai rere ki te tokarewa, ka wera mai te wai, ā, ka nui haere. Kātahi ka panaia e te mahana te wai wera ki runga ake i a Papatūānuku. He puia, he koropupū poharu, he ngāwhā, he waiariki, he whenua hū rānei ēnei wāhi.

Te huringa mahana

Rere ai te mahana mai i ngā wāhi e tiketike ana te pāmahana ki ngā wāhi e hakahaka ana te pāmahana. Ka mahana te mea, ka hihiko ngā korakora, ā, ka mahana ko ētahi atu korakora e piri tata ana. E kīia ana tēnei ko te kawe mahana.

Te kawe mahana

Ko te iakawe mahana, ko te huringa mahana i ngā me ngā haurehu. Rere ai ngā korakora mai i te wāhi e nui ana te pāmahana ki te wāhi e iti ana te pāmahana. Ka iti haere te pūngao o te korakora, ka heke iho anō.

Te iakawe mahana

Ko te hihinga, ko te kawe i te mahana i runga i ngā ngaru autōhiko.

Hei mahi 1

He aha ngā momo huringa mahana e kitea ana i tēnei mahere, ‘Te pūngao puia’?

Te pūngao puia

Hei tā te Māori, nōna anō ngā motika ki tēnei wai wera me te pūngao mai i te wai wera.

Ko Parawhenuamea te whakatangatatanga o te wai. Ko ia te tamāhine a Te Waiora-a-Tāne rāua ko Hinetūparimaunga. I whakamahia te wai mō te tikanga pure, pērā i te iriiri me te whakanoa. He wai māori te ingoa o te wai e pai ana mō te inu. Ko te wai tote o te moana ko te wai tai. I ngā pā o mua i whiwhi wai rātou mai i te puna wai. Ka kore ana he puna tata, ka tohua te wai i rō hue, i rō tahā rānei.

I te tau 2013 i whakatakotoria e te iwi Māori ki te Kōti Matua tana tono kia kaua e hokona ngā hea whā tekau mā iwa ōrau o Mighty River Power. He nui ngā tūmomo hanga pūngao a Mighty River Power, tae atu ki te whakamahinga o te wai hei pūngao puia. I te hiahia ngā iwi kia whakatūturutia ō rātou motika wai, i mua i te hokonga atu o tēnei kamupene a te Kāwana. Kāore i angitu tēnei take a Māori mā.

Hei mahi 2

Whakamāramatia mai te take e taea ai te tautohe i te whai pānga ki te pūngao ka hangaia mai i te punahiko ngāwhā, ki ngā kerēme wai, mā te whakapā atu ki ngā tukunga o te whakaputa hiko mā te whakamahi mahana ka puta mai i te wai wera.

Hoki ake ki runga ^