Te Kete Ipurangi Navigation:

Te Kete Ipurangi
Communities
Schools

Te Kete Ipurangi user options:


Tirohia mā te reo: Māori Ingarihi

Waikano 3

Te ngohe: Te tūhurahura waikano – Ngā taumata 1 me 2

Ngā Whāinga Paetae: Te Pū me te More

1.1 me te 2.1 Ka mātakitaki me te whakamārama i ngā āhuatanga nui, pēnei i te tae, i te kakano, i te rongo, o ngā matū e mōhio whānuitia ana, me ngā panoni e puta mai i te ranu, i te whakawera, i te whakamātao rānei i te matū.
Te Marautanga o Aotearoa (wh. 99) Ō Kawekawe, Ngā Āhuatanga me ngā Panoni Matū.

Te putanga ako

Ka taea e au:

  • te hanga matapaenga mō te ranu mea
  • te ranu matū me te whakaahua i ngā panoni
  • te whākano muka mā te whakamahi waikano nāku i whakarite.
Ngā paearu angitu Aromatawai whaiaro Aromatawai ā-hoa Aromatawai ā-kaiako
Tino pai He pai Āhua pai Tino pai He pai Āhua pai Tino pai He pai Āhua pai
Ka taea e au te hanga matapaenga mō te ranu mea.                  
Ka taea e au te ranu matū me te whakaahua i ngā panoni.                  
Ka taea e au te whākano muka mā te whakamahi waikano nāku i whakarite.                  

Ngā utauta

  • He toutou tī
  • He kāpeti pūwhero
  • He aniana
  • He houra tunutunu
  • He pire rino turuki pēnei i te Ferrograd kei roto ko te Pākawa Pungatara Rino
  • He kapu pepa
  • He tīkera
  • He ngaruiti
  • He tīpune me te naihi
  • He muka, he tāhei papanga papahune mā rānei hei whākano. 

Kei tēnei tūhuratanga ka waihanga waikano koe e rite ana ki ērā ka hangaia mā te whakamahi i te hīnau, te tānekaha, me te raurēkau. Ka whakamahi kētia e koe he toutou tī, he kāpeti pūwhero, me ētahi aniana pēnei i te ripanga i raro nei.

Te waikano harakeke

He waikano kua hangaia ki ngā mea whakauru o te kīhini

Te hīnau kua ranua ki te paruparu whai rino Te tī i tāpiritia ai te pire rino
Te tānekaha i ranua ki te pungarehu Te kāpeti pūwhero i tāpiritia ai te houra tunutunu (ko te houra tunutunu he matū ka tāpiritia ki te paura pēkena ka hanga haurehu ina ranua ki te waikawa. Mā te haurehu e piki ai te rēwena.)
Te raurēkau He kiri aniana

Ka whai wāhi he panoni tae ki ēnei waikano katoa. I mua i te whakahaere i tō tūhuratanga, hangaia he matapaenga.

Te waikano ka hangaia ki te:

Ko tētahi tae ka puta, ki tō whakaaro?

Te toutou tī i tāpiritia ai te pire rino  
Te kāpeti pūwhero i tāpiritia ai te houra tunutunu  
Ngā kiri aniana  

Te waihanga i te waikano

1) Te waikano toutou tī
Ringihia he hauwhā kapu wai paera ki runga i te toutou tī. Waiho kia waiwai ana mō te meneti kotahi. Tangohia te toutou tī, ka tāpiri i te hauwhā pire turuki rino kua nakunakuhia.

2) Te waikano kāpeti pūwhero
Paeratia he kapunga kāpeti pūwhero kua kōripia i roto i te kapu wai mō te 2 meneti. Tangohia ngā rau kāpeti, ka hoatu kia rua ngā tīpune houra tunutunu.

3) Te waikano aniana
Paeratia he kapunga kiri aniana i roto i te kapu wai mō te 2 meneti.

  • He aha ngā huringa tae e kite ana koe?

Te matū waikano

Te tae i mua

I muri i te tāpiri i ēnei:

Te tae i muri

He toutou tī   He pire rino  
He kāpeti pūwhero   He houra tunutunu  
He kiri aniana   He wai wera  
  • I panoni te tae o ēhea waikano?
  • Ka whakamahia ēhea atu tipu hei hanga waikano?

Whakaritea he muka, ka tapahi tāhei papanga mā rānei, ka waiwai ki te wairewa waikano wera mō te 5 meneti. Tangohia ēnei i te wairewa, ka whakamaroke.

Ka taea te hanga i ngā wairewa i ngā kapu pepa me te whakawera i roto i te ngaruiti.

Hoki ake ki runga ^